DTMF یا تن‌های چندفرکانسی در سیستم‌های تلفنی VoIP

DTMF چیست؟

DTMF مخفف Dual-Tone Multi-Frequency به معنی «تن‌های چندفرکانسی» است. این همان سیگنال‌هایی هستند که هنگام فشردن کلیدهای تلفن (۰ تا ۹، * و #) شنیده می‌شوند.
در واقع هر کلید ترکیبی از دو فرکانس صوتی تولید می‌کند. گیرنده با شنیدن این ترکیب، تشخیص می‌دهد کدام کلید فشرده شده است.

چرا DTMF اهمیت دارد؟

• کنترل IVR و منوهای صوتی: وقتی در منوی تلفن گویا عددی را فشار می‌دهید، سیگنال DTMF ارسال می‌شود.

• بانکداری تلفنی: وارد کردن رمز دوم یا شماره کارت از طریق کلیدهای تلفن.

• کنترل از راه دور: برخی دستگاه‌ها مثل سیستم‌های امنیتی یا کنفرانس از طریق DTMF کنترل می‌شوند.

روش‌های انتقال DTMF در VoIP

در شبکه‌های سنتی PSTN، DTMF به صورت صوتی (In-band) منتقل می‌شد. اما در VoIP چند روش وجود دارد:

1. In-band DTMF

   • سیگنال‌ها همراه صدا (RTP) منتقل می‌شوند.

   • مشکل: اگر فشرده‌سازی صوتی (کدک‌هایی مثل G.729) استفاده شود، ممکن است سیگنال‌ها مخدوش شوند.

2. Out-of-band (RFC2833 یا RTP Events)

   • سیگنال DTMF جدا از جریان صدا ارسال می‌شود.

   • پرکاربردترین روش در Asterisk و SIP.

3. SIP INFO

   • سیگنال‌ها در قالب پیام‌های SIP ارسال می‌شوند.

   • کمتر استفاده می‌شود اما در برخی تجهیزات موجود است.

نکات فنی و تجربی

• در Asterisk تنظیم DTMF در فایل sip.conf یا در ترانک‌های SIP بسیار مهم است. گزینه‌هایی مثل:

  dtmfmode=rfc2833

• اگر صدای کاربر خوب منتقل می‌شود ولی IVR اعداد را درست تشخیص نمی‌دهد، احتمالاً مشکل از روش انتقال DTMF است.

• همیشه بین تجهیزات مختلف هماهنگی لازم است. مثلاً اگر یک سمت RFC2833 باشد و سمت دیگر In-band، DTMF کار نخواهد کرد.

• در تماس‌های بین‌المللی گاهی اپراتورها DTMF را تبدیل می‌کنند و باعث خطا می‌شوند. تست کردن قبل از تحویل پروژه ضروری است.

• اپلیکیشن‌های موبایل SIP (مثل Zoiper یا Linphone) گاهی تنظیم DTMF متفاوتی دارند. باید مطمئن شوید مطابق سرور PBX تنظیم شده‌اند.

لینک‌های خارجی

• RFC 2833 – RTP Payload for DTMF

• Asterisk DTMF Documentation

• Linphone DTMF Guide

مقالات مرتبط (لینک داخلی)

DTMF چیست؟