کُدک‌های VoIP | معرفی G.711، G.729 و انتخاب بهترین کدک در سیستم‌های تلفنی

کُدک (Codec) چیست؟

کُدک مخفف Coder-Decoder یا Compressor-Decompressor است. وظیفه کدک در سیستم‌های VoIP، فشرده‌سازی و تبدیل صدای آنالوگ به داده‌های دیجیتال و برعکس است.

در واقع، هر زمان شما با تلفن VoIP تماس می‌گیرید، صدای شما توسط یک کُدک تبدیل به داده می‌شود و در مقصد دوباره به صدا برگردانده می‌شود.

چرا انتخاب کُدک مهم است؟

• کیفیت صدا (HD Voice یا کیفیت پایین‌تر)

• میزان مصرف پهنای باند

• سازگاری بین تجهیزات مختلف (IP Phone، Gateway، Softphone)

• هزینه مجوز (برخی کدک‌ها مثل G.729 تجاری هستند)

کُدک‌های پرکاربرد در VoIP

۱. G.711 (µ-law و A-law)

• استاندارد قدیمی و پایدار ITU-T

• کیفیت نزدیک به تلفن ثابت (PSTN)

• مصرف پهنای باند: حدود ۶۴ kbps برای هر تماس

• بدون فشرده‌سازی → کیفیت بالا، تأخیر کم

۲. G.729

• کُدک فشرده با مصرف پهنای باند پایین (۸ kbps)

• مناسب برای اینترنت ضعیف یا لینک‌های بین‌المللی

• نیازمند لایسنس در بسیاری از تجهیزات (تجاری)

• تأخیر کمی بیشتر نسبت به G.711

۳. GSM

• مصرف پهنای باند: حدود ۱۳ kbps

• کیفیت متوسط، اما رایگان و سازگار با بسیاری از نرم‌افزارها

۴. Opus

• کُدک مدرن و متن‌باز

• کیفیت فوق‌العاده از صدای Narrowband تا Fullband (HD Voice)

• پشتیبانی از نرخ بیت متغیر (۶ kbps تا ۵۱۰ kbps)

• پرکاربرد در WebRTC، استریسک‌های مدرن و نرم‌افزارهای ارتباطی

نکات فنی و تجربی در پروژه‌ها

• در Asterisk و Issabel ترتیب کُدک‌ها اهمیت دارد. بهتر است کدک‌های رایج مثل alaw, ulaw, g729 را به ترتیب نیاز تعریف کنید.

• اگر تماس بین‌المللی دارید، معمولاً اپراتورها از G.729 استفاده می‌کنند → پس باید لایسنس آن روی سیستم نصب شود.

• برای تماس داخلی (LAN) همیشه G.711 پیشنهاد می‌شود چون کیفیت بالاتر و تأخیر کمتر دارد.

• در پروژه‌های تماس اینترنتی (WebRTC) بهتر است از Opus استفاده کنید.

• تجربه شخصی: در شبکه‌های شلوغ ایران، استفاده از G.729 باعث ثبات و کاهش قطعی تماس می‌شود. اما اگر پهنای باند کافی دارید، G.711 بهترین گزینه است.

لینک‌های خارجی

• G.711 – ITU-T Recommendation

• G.729 Codec Licensing

• Opus Codec Official Website

• Asterisk Codec Setup

مقالات مرتبط (لینک داخلی)

کدک های صوتی استریسک